چرا سیاه‌بازی غیراخلاقی است؟
تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۱۷۷۸۱
عصرایران ؛ مهدی شمس ( پژوهشگر فلسفه هنر و دکتری فلسفه از دانشگاه وایکاتوری نیوزیلند) - «ارباب خودم سلام و علیکم، ارباب خودم اخماتو واکن، ارباب خودم بزبز قندی، ارباب خودم چرا نمیخندی؟»
این شعر یا ترانه یا کلمات موزون به گوش بیشتر ما آشنا میاید و حال و هوای عید نوروز را برایمان تداعی می کند. تا همین چند سال پیش هیچوقت به ذهنم نرسیده بود که این کلمات ممکن است برای کسی توهین آمیز باشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برای مثال، «چایی از بهر شما دم بکنم یا نکنم؟ میخوای بکن و میخوای نکن، فوت قایم تو سماور بکنم یا نکنم؟ میخوای بکن و میخوای نکن» و یا «آی ترشی و وای ترشی، چقده شیرین و ترشی! ترشی خوبه یا لیته؟ البته لیته لیته!» این کلمات معنی خاصی ندارند و قرار هم نیست که داشته باشند. هدف آنها انتقال حس سرخوشی با قافیه‌هایی آسان و کوچه بازاری است که مخاطب را سرگرم می‌کند. پس چه شده که اخیراً بعضی دربارۀ توهین‌آمیز بودن سیاه‌بازی صحبت می‌کنند؟
اولین بار که به طور جدّی به سیاه‌بازی فکر کردم وقتی بود که یکی از هنرمندانِ سیاهپوست کشورمان از بهرام بیضاییِ سفیدپوست انتقاد کرد که چرا در یکی از آثارش سیاه‌بازی راه انداخته است. اگر درست خاطرم باشد، آن هنرمند بوشهریِ افریقایی‌تبار توضیح داد که چگونه در کودکی حوالی عید نوروز در مدرسه مسخره و سیاه خطاب می‌شده است. اولین واکنش من تردید و انکار ادعای او بود.
از ویژگی های تراژیک تبعیض این است که تا وقتی که در کفۀ سبک ترازو نباشی، متوجه نمی‌شوی تبعیضی در جریان است. من هیچ نمی‌دانستم که سیاه‌بازی چه تأثیری روی هموطنان سیاهپوست ما می‌گذارد.
باید توجه کرد نمایش روحوضی و سیاه‌بازی دو چیز متفاوت هستند. همۀ نمایش‌های روحوضی شخصیتی به اسم سیاه ندارند. سیاه کردنِ صورت توسط افراد غیرسیاه‌پوست، سابقۀ طولانی در کشورهای مخلتفی مانند ایران، آمریکا و هلند دارد. امروزه بسیاری سیاه‌بازی را عملی زننده و غیراخلاقی می‌دانند. خاطرم هست که همین چند سال پیش نخست وزیر کانادا به خاطر اینکه در یک مهمانی با تم «هزار و یک شب» در سال 2001 صورت خود را سیاه کرده بود، از عموم عذرخواهی کرد.
در این یادداشت سعی میکنم به طور خلاصه توضیح دهم که چرا سیاه‌بازیِ ایرانی غیراخلاقی است.
برده‌داری یکی از واقعیت‌های تلخ تاریخ است که هنوز هم به طور کامل از بین نرفته است. نمایش سیاه‌بازی در آمریکا حداقل دویست سال سابقه دارد و تا نیمۀ قرن بیستم، یکی از گونه‌های پرطرفدارِ سرگرمی در نمایش‌های کمدی محسوب می‌شد. اگرچه سیاهپوستانِ آمریکا حق رأی صوری را بعد از لغو برده‌داری به دست آورده بودند اما به دلیل وضع قوانین ناعادلانه و جداسازیِ نژادی، عملاً امکان رأی دادن از آنها سلب شده بود.
قوانین تبعیض‌آمیز در آمریکا پیش‌شرطهایی مانند داشتن داراییِ خاص یا میزانِ سواد خاص را برای رأی دادن معرفی می‌کرد و از طرف دیگر، با جداسازی نژادی مانع خرید دارایی یا باسواد شدن سیاه‌پوستان می‌شد.
تاریخ تلخ برده‌داری و جداسازیِ نژادی در ایالات متحده با جنبش‌های حقوقِ بشری در قرن بیستم رنگی تازه به خود گرفت. این جنبش‌ها و قوانینی از جمله «قانون حق رأی 1965» کمک کرد در آمریکا سیاه‌پوستان نیز دسترسی به صندوق‌های رأی داشته باشند. در این زمان بود که سیاه‌بازی کم‌کم جذابیتش را از دست داد، چراکه فعالان حقوق سیاه‌پوستان خاطر‌نشان کردند این مراسم به کلیشه‌های نژادی دامن می‌زند و سیاه‌پوستان را به افرادی ساده‌لوح، دلقک‌مآب، بی‌سواد و الکی‌خوش خلاصه می‌کند.
ممکن است به من اعتراض شود که سیاه‌بازی در آمریکا و سیاه‌بازی در ایران ریشه‌های متفاوتی دارند. جنایت‌ها و شکنجه‌های فجیعی که مهاجران اروپایی در آمریکا مرتکب شدند ربطی به جامعۀ ایرانی ندارد که به لحاظ تاریخی اغلب روادارتر از جوامع اروپایی بوده است. سکونت آفریقایی تبارانی که به غلامی و کنیزی گرفته شده بودند، در ایران صلح‌آمیزتر از آمریکا بوده است. آنها اجازه داشته اند فرهنگ خود را حفظ کنند و این امر در موسیقی دلپذیر، خوراک‌های خوشمزه، و آداب و رسوم ریشه‌دار جنوب کشورمان نمایان است.
به نظر من این اعتراض کمابیش مقدماتِ درستی دارد. برده‌داری در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر رواج داشته است، ولی خوشبختانه برده‌داری سازمان‌یافته و جداسازیِ نژادی به صورتی که در آمریکا اتفاق افتاد، در تاریخ معاصر ایران کمرنگ است. همچنین از 1307، مصادف با 1929 میلادی، با «قانون منع خرید و فروش برده در خاک ایران و آزادی برده در موقع ورود به مملکت» برده‌داری در ایران غیرقانونی شناخته شد. اما آیا می‌توان از این مقدمه نتیجه گرفت که سیاه‌بازیِ ایرانی مشکل اخلاقی ندارد؟ در ادامه استدلال میکنم که سیاه‌بازی ایرانی به دو دلیل غیراخلاقی است.
دلیل اول: سیاه‌بازی ایرانی به کلیشه‌های نژادی دامن می‌زند.
بگذارید با این پرسش شروع کنم؛ آخرین بازی که در ایران به سینما رفتید و قهرمان داستان یک فرد سیاهپوست بود کِی بود؟ چقدر در سریال‌های تلویزیون دیده‌اید که یک شخص سیاهپوست نقش دکتر، مهندس، مدیر پروژه، نویسنده، هنرمند، یا پرستار را ایفا کند؟ سیاهپوستانِ جامعۀ ایرانی در اقلیت هستند و به همین دلیل طبیعی است در رسانه‌های جمعی حضوری کمرنگ داشته باشند.
وقتی که این حضور کمرنگ را در کنار مراسمی مانند سیاه‌بازی می‌گذاریم، دامن زدن به کلیشه‌های نژادی بیشتر جلوه می‌کند. مشکل اینجاست که ما معمولاً به این فکر نمی‌کنیم که هموطنان سیاه‌پوستی داریم که شغل‌ها و شخصیت‌های مختلفی دارند، یکی می‌تواند موسیقی‌دان باشد، یکی کارمند اداره‌ای در هرمزگان، یا مهندسی در سیستان و بلوچستان، یا پزشکی در اصفهان و الی آخر. با این حال، تنها شخصیت سیاه‌پوستی که برای ما آشناست، سیاهِ بی‌سوادی است که کلمات را اشتباه تلفّظ می‌کند و با دلقک‌بازی از ما می‌خواهد که اخم‌هایمان را باز کنیم و البته گاهی تقاضای پول هم می‌کند.
دلیل دوم: شعری که سیاه می‌خواند یادآور رابطۀ ارباب و برده است.
آیا هرگز به این دقت کرده‌اید که سیاه شما را ارباب خودش خطاب می‌کند؟ «ابراب خودم، سامبولی بلکیم! ابراب خودم اخماتو واکن!» سیاه پوستانی که به بردگی گرفته می‌شدند، به دلیل آنکه زبان مادری آنها زبان دیگری بود، زبان جوامع مقصد را با لهجۀ خاصی تلفّظ می‌کردند و متاسفانه این امر دستمایۀ تمسخر و خنده قرار می‌گرفت.
این کلمات از دهان فردی بیرون می‌آید که صورتش را سیاه کرده است، به وضوح یادآور رابطۀ ارباب و برده است. فکر نمی‌کنم این موضوع نیازمند توضیح بیشتری باشد. یک بار که داشتم این جملات را برای یک فرد انگلیسی‌زبان ترجمه می‌کردم، اولین واکنش او این بود: «وای! چه نژادپرستانه!» بگذریم که در ترجمۀ «بزبز قندی» هم واماندم.
سیاه‌بازی، سیاهپوستانِ ایرانی و یا سیاهپوستانی را که برای تفریح یا کار و تحصیل به ایران آمده‌اند، آزار می دهد. این رسم برای آنها فرح‌بخش و یادآور خاطراتِ خوشِ کودکی نیست. البته این آزار و تبعیض ممکن است به چشمِ کسانی چون من یا بهرام بیضایی نیاید چراکه ما در کفۀ سنگین ترازو نشسته‌ایم.
سخن پایانی
در این یادداشت توضیح دادم که سیاه‌بازی غیراخلاقی است چراکه می‌تواند برای سیاهپوستانِ ایرانی و غیرایرانی زشت و توهین‌آمیز باشد. این مراسم نه تنها به کلیشه‌های شخصیتی دربارۀ اقلیت‌ِ سیاه‌پوستِ کشورمان دامن می‌زند، بلکه یادآور برده‌داری نیز هست. با این حال، من به جای «نژادپرستانه» خواندن این مراسم، آن را «غیراخلاقی» خواندم و به شما هم پیشنهاد میکنم همین کار را بکنید.
اگر هدف ما این است که با هموطنان خود گفتگو کنیم و آنها را قانع کنیم، «نژادپرست» خواندنِ افراد دردی را که دوا نمی‌کند که هیچ، به آتش مخالفت و انکار هم دامن می‌زند. خاطرمان باشد که هدفِ چنین گفتگوهایی متهم کردنِ دیگری نیست، بلکه تشویق اوست به این که خود را جای دیگران بگذارد.
کانال عصر ایران در تلگرام
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: سیاه بازی غیراخلاقی سیاه بازی سیاه پوستان دامن می زند ارباب خودم سیاه پوست برده داری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۱۷۷۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۴ پرده از ناکامی‌های پرسپولیس مقابل گربه‌سیاه
در مرحله یک‌هشتم نهایی جام حذفی، تیم پرسپولیس دیروز (جمعه) به مصاف آلومینیوم اراک رفت و در شرایطی که ۲ بار در آستانه کسب برد مقابل این تیم قرار داشت، در نهایت با شکست در ضربات پنالتی از دور رقابت‌ها کنار رفت. آلومینیوم اراک که چهارمین فصل حضورش در لیگ برتر را سپری می‌کند، در سال‌های اخیر همیشه رقیب سرسختی برای پرسپولیس بوده و طی مدت حضورش در سطح اول فوتبال ایران، ۴ بار سرخپوشان را ناکام گذاشته است.
در ۹ تقابل اخیر آلومینیوم اراک و پرسپولیس، ۴ برد سهم سرخپوشان بوده، ۲ بازی مساوی شده و ۳ بار هم اراکی‌ها برنده شده‌اند. یکی از ۲ تساوی هم دیروز رقم خورد که در ضربات پنالتی کار به سود شاگردان مجتبی حسینی به پایان رسید.
آلومینیوم ۲ - یک پرسپولیس
نخستین تقابل ۲ تیم پرسپولیس و آلومینیوم اراک در هفته دوازدهم لیگ بیستم و به میزبانی تیم اراکی برگزار شد. آلومینیوم که با رسول خطیبی شرایط خوبی در نخستین فصل لیگ برتری خود داشت، در این دیدار پرسپولیس را ۲ بر یک شکست داد و برای دیگر تیم‌های لیگ برتری خط و نشان کشید. پرسپولیس در آن بازی هم مثل تقابل دیروز از حریف پیش افتاد ولی شاهین توکلی و حامد پاکدل گل کمال کامیابی‌نیا را پاسخ دادند تا تنها شکست پرسپولیس در لیگ بیستم رقم بخورد.
پرسپولیس در آن سال ضمن کسب عنوان قهرمانی، صعود به فینال لیگ قهرمانان آسیا را هم تجربه کرد و یکی از آماده‌ترین تیم‌های خود را در اختیار داشت.
پرسپولیس ۲ - ۳ آلومینیوماین دیدار در فصل ۰۱-۱۴۰۰ جام حذفی برگزار شد و ۲ تیم در مرحله یک‌چهارم نهایی به مصاف هم رفتند. مهدی رحمتی در آن زمان به تازگی هدایت آلومینیوم اراک را بر عهده گرفته بود و در ورزشگاه آزادی با این تیم دست به یک کار بزرگ زد. مانند بازی لیگ بیستم، باز هم این پرسپولیس بود که گل اول را به ثمر رساند و توسط احسان پهلوان از حریف پیش افتاد. گلی که توسط محمدرضا آزادی پاسخ داده شد ولی سرخپوشان با پنالتی مهدی ترابی دوباره جلو افتادند و آماده صعود به نیمه‌نهایی شدند.
در نیمه دوم مسابقه، اما محمد علی‌نژاد و محمدرضا آزادی بازی را به سود آلومینیوم برگرداندند و آزادی حتی یک ضربه پنالتی را هم مقابل احمد گوهری، گلر فعلی اراکی‌ها از دست داد. این نتیجه باعث حذف پرسپولیس و از دست رفتن اولین جام فصل شد. آنها در ادامه کورس قهرمانی لیگ برتر را هم به استقلال واگذار کردند و فصل را بدون جام به پایان رساندند. آلومینیوم هم پس از صعود به فینال جام حذفی، مقابل نساجی شکست خورد و نایب‌قهرمان شد.
آلومینیوم اراک یک - صفر پرسپولیس
نماینده اراک فصل گذشته مقابل پرسپولیس به پیروزی نرسید و در بازی رفت این فصل هم شکست خورد ولی در آغاز نیم‌فصل دوم باز هم موی دماغ سرخپوشان شد. در شرایطی که پرسپولیس پس از جدایی یحیی گل‌محمدی، نخستین بازی خود با هدایت اوسمار ویرا را تجربه می‌کرد، به سد محکم آلومینیوم رسید و مقابل این تیم شکست خورد. سرخپوشان در آن بازی به دلیل بسته بودن پنجره نقل‌وانتقالاتی هیچ‌کدام از خرید‌های جدیدشان را در اختیار نداشتدند و در پایان با اشتباه علیرضا بیرانوند و سوپرگل امیر نوری یک بر صفر شکست خوردند.
این شکست البته سرآغاز نتایج درخشان پرسپولیس با مرد برزیلی بود و آنها در ادامه بازی‌های خود در لیگ برتر ۷ برد و یک تساوی به‌دست آوردند و فقط در یک بازی گل خوردند!
آلومینیوم اراک ۴ (۶) - ۴ (۵) پرسپولیسآخرین پرده از ناکامی‌های پرسپولیس مقابل گربه‌سیاه سال‌های اخیر خود، دیروز و در شرایطی رقم خورد که پس از گل دوم، حتی بدبین‌ترین هوادار سرخپوشان هم تصور نمی‌کرد این تیم در اراک حذف شود. پرسپولیس مقابل آلومینیوم ۲ بار برتری ۲گله را از دست تا در نهایت کار به ضربات پنالتی کشیده شود. در ضربات پنالتی این بازی هم احمد گوهری که ۲ سال قبل با پرسپولیس مقابل آلومینیوم حذف شده بود، عملکرد درخشانی داشت و خودش این بار نقش اول شکست سرخپوشان بود.
پرسپولیس در ۳ دوره اخیر جام حذفی ۲ بار به آلومینیوم برخورد که هر ۲ بار مقابل این تیم حذف شده است. جالب اینکه در ۳ مورد از ۴ ناکامی اخیر پرسپولیس مقابل اراکی‌ها، سرخپوشان زننده گل اول بازی بودند ولی نتوانستند برتری را حفظ کنند.
منبع: خبرآنلاین
tags # پرسپولیس سایر اخبار
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»